سرطان بيماري شايعي است و با افزايش ميانگين سن جوامع و سبک زندگي ناسالم بروز آن رو به افزايش است. برآورد ميشود در جوامع مختلف بين 1 تا 4 در هر 1000 نفر از افراد سالانه به سرطان مبتلا ميشوند. آمار در کشور ما نيز بين 1 تا 2 در هزار نفر بروز موارد جديد سالانه را نشان ميدهد. شناخت علت اين افزايش بروز بيماري، ميتواند در اتخاذ روشهايي براي پيشگيري از بروز کمک کند. هرچند بسياري از فاکتورهاي خطر بروز سرطان غيرقابل پيشگيري هستند ( مانند سن، ژنتيک و نژاد..) اما برآورد کيشود حدود يک شوم از مرگهاي ناشي از سرطان قابل پيشگيري هستند.
گسترش بروز سرطان و هراس عمومي جامعه از اين بيماري، گاه به گاه منجر به نشر و بازتاب ( عمدتا توسط افراد غيرکارشناس ) گسترده اطلاعاتي ناقص در مورد يک تحقيق معتبر يا نامعتبر براي پيشگيري از سرطان ميشود و بعضا منجر به سردرگمي و گمراهي افراد جامعه ميشود. اين موضوع توجه افراد سودجو را نيز جلب کرده و در بسياري موارد زمينه سواستفاده از نياز عمومي جامعه را فراهم ميکند.
مطالبي که در اين بحث براي پيشگيري از سرطان مطرح شدهاند، توصيه هاي کلي مورد اتفاق نظر محققين مراکز بزرگ تحقيقاتي و درماني سرطان در دنياست. اغلب اين جمعبنديها از گروه MayoClinic که از معتبرترين مراکز تحقيقات سرطان است اخذ شده است.
7 راه کاهش بروز سرطان:
- 1- تنباکو را کنار بگذاريد
- 2- رژيم غذايي سالم استفاده کنيد
- 3- وزن کم کنيد و فعاليت فيزيکي داشته باشيد
- 4- پوست خود را در مقابل نور خورشيد محافظت کنيد
- 5- واکسيناسيون را جدي بگيريد
- 6- از رفتارهاي پرخطر بپرهيزيد
- 7- مراقبتهاي پزشکي منظم داشته باشيد
1- تنباکو را کنار بگذاريد
بهجاي استفاده از عنوان سيگار از معادل انگليسي اين عنوان استفاده کرديم تا توجه را به ضررهاي تمام انواع تنباکو جلب کنيم! استعمال انواع تنباکو با افزايش ريسک سرطانهاي مختلفي همراه است که مهمترين آنها ريه، مثانه، سرويکس ( دهانه رحم ) و کليه هستند. تنباکوهاي جويدني ريسک سرطانهاي حفره دهاني و سرطان پانکراس را بيش از ساير انواع تنباکو افزايش ميدهند.
اگر شما از يکي از انواع دخانيات استفاده ميکنيد، تصميم به ترک دخانيات يکي از مهمترين تصميمات براي بهبود سلامتي است که ميتوانيد بگيريد. از آنجا که ما در اين سايت و در اين بخش فقط راجع به سرطانها صحبت ميکنيم، در بين 7 روش پيشگيري از سرطان براي افراد سيگاري، آنرا مهمترين ارزيابي و توصيه اکيد ميکنيم.
2- رژيم غذايي سالم استفاده کنيد
هرچند انتخاب مواد غذايي سالم و روش تهيه و مصرف صحيح مواذ غذايي پيشگيري از سرطان را گارانتي نميکند، اما بهکار بردن اين اصول کلي ميتواند در کاهش ريسک بروز سرطان کمک کننئه باشد:
ميوه و سبزيجات زياد استفاده کنيد: پايه هرم رژيم غذايي خود را بر استفاده از مواد گياهي قرار دهيد. استفاده زيادتر از غلات و حبوبات نسبت به منابع حيواني توصيه کلي پيشگيري از سرطان است.
چربي غذا را محدود کنيد: غذاهاي سبکتر از نظر چربي خصوصا چربيهاي حيواني استفاده کنيد. کمترين ضرر استفاده از غذاهاي چرب دريافت کالري بيشتر، چاقي، و افزايش بروز سرطانهاي مرتبط با چاقي است.
مصرف الکل را محدود کنيد: درصورتي که الکل مصرف ميکنيد سعي در محدود کردن آن داشته باشيد. اغلب سرطانهاي مرتبط با مصرف الکل ( مهمترين آنها پستان، کولون، ريه، کليه و کبد هستند ) با ميزان مصرف و مدت استفاده از الکل ارتباط دارند. يک توصيه خوب، عدم استفاده مداوم و منظم از الکل است.
3- وزن کم کنيد و فعاليت فيزيکي داشته باشيد
حفظ وزن در محدوده طبيعي قطعا در کاهش ريسک بروز بعضي از سرطانها موثر است: پستان، کولون، پروستات، ريه، کليه
فعالين فيزيکي يهجز نقش آن در حفظ وزن مناسب، مستقلا در کاهش بروط سرطان پستان و کولون موثر است.
در بزرگسالان انجام هر ميزان اندک از فعاليت فيزيکي منافعي در بر دارد، اما براي بهرهمند شدن از منافع ورزش، توصيه منابع علمي انجام 150 دقيقه ورزش هوازي متوسط يا 75 دقيقه فعاليت هوازي شديد در هفته است. توصيه ميشود حتيالمقدور 30 دقيقه ورزش هوازي در روز را در برنامه خود قرار دهيد و در صورت امکان آنرا افزايش دهيد.
4- از پوست خود در برابر نور خورشيد مجافظت کنيد
سرطان پوست شايعترين سرطان انسان و البته قابل پيشگيريترين آنهاست. براي پيشگيري از آن نکات زير را رعايت کنيد:
از قرار گرفتن زير نور آفتاب ظهر بپرهيزيد: ساعت 11 تا 15 زمان مناسبي براي قرار گرفتن در معرض نور خورشيد نيست
حتيالامکان در سايه بمانيد: چنانچه ناگزير به ماندن در محيط باز هستيد، سعي کنيد محلهاي سايه را انتخاب کنيد. کلاه لبهدار و عينک آفتابي نيز کمک ميکنند.
قسمتهاي در معرض آفتاب بدن را بپوشانيد: از لباسهايي آستين بلند و پارچههايي که نور آفتاب را باز ميتابانند استفاده کنيد.
در مصرف ضدآفتاب صرفهجويي نکنيد: از ضدآفتاب در مناطق در معرض آفتاب بدن استفاده کنيد و دايما آنرا تجديد کنيد.
از برنزه کنندههاي مصنوعي اجتناب کنيد: اين وسايل به اندازه اشعه آفتاب ( اگر نه بيشتر از آن ) مضرند.
5- واکسيناسيون را جدي بگيريد
واکسيناسيون بر عليه موارد زير را با پزشک خود در ميان بگذاريد:
هپاتيت B : هپاتيت B ريسک فاکتور شناخته شده سرطان کبد است. هرچند در کشور ما واکسيناسيون پايه براي اين بيماري در تمام کودکان انجام ميشود، براي گروههاي در معرض خطر و در مواردي دريافت دوز تقويتي در بزرگسالان توصيه ميشود.کساني که روابط جنسي غير ايمن دارند، معتادان تزريقي،کارکنان مشاغل بهداشتي از اين دستهاند.
HPV : اين ويروس که از طريق جنسي منتقل ميشود از ريسک فاکتورهاي شناخته شده سرطان دهانه رحم و ساير سرطانهاي تناسلي و نيز بسياري از سرطانهاي ناحيه سر و گردن است. هرچند اين واکسن در ايران موجود است اما استفاده از آن چندان رايج نيست. به تمام زنان و مردان زير 26 سال که اين واکسن را در نوجواني دريافت نکرده باشند، استفاده از واکسن HPV توصيه ميشود.
6- از رفتارهاي پرخطر بپرهيزيد
رفتارهاي پرخطر جنسي را کاهش دهيد: تعداد شرکاي جنسي شما در طول زندگي، متناسب است با ميزان احتمال بروز بيماريهاي منتقله از راه جنسي مانند HIV و HPV. همچنين رسک بروز سرطان ناحيه مقعد، ناحيه دهانه رحم، سرطان ريه، سرطان کبد، سرطان نواحي تناسلي مردان و زنان، و سرطانهاي ناحيه سر وگردن.
از سرنگهاي مشترک استفاده نکنيد: ريسک بروز HBV، HCV، HIV در اين موارد بيشتر است و سرطانهايي مانند کبد در اين زمينه مطرح هستند.
7- مراقبتهاي پزشکي منظم داشته باشيد
اطلاع از موارد افزايش ريسک سرطانها و خودمراقبتي، همراه با انجام غربالگريهاي منظم در موارد تاييد شده، يکي از مهمترين روشهاي کاهش ريسک بروز سرطانهاست. غربالگري منجر به کشف زود هنگام سرطانها شده که اين موضوع با بيماري در مرحله پايينتر و طبيعتا قابليت درمان بيشتر همراه است. در حال حاضر روشهاي غربالگري براي سرطانهاي مختلفي تاييد شده و مورد استفاده قرار دارد که در اين قسمت به آنها اشاره ميکنيم.
مطالب مرتبط:
شيوع سرطان در ايران و جهان
آيا سرطان ارثي است؟
متخصص و مرکز درمان سرطان در مشهد
شيميدرماني و راديوتراپي، تفکيک يا ادغام؟